NHỚ MÂM CƠM CỦA MẸ

Căn bếp cũ kỹ lỉnh kỉnh không biết bao thứ xoong nồi chai hụ rổ rá, lộn xộn nhưng thân thương lạ.

 

Mâm cơm của mẹ và O Gái

Đêm qua về chuyến bay cuối nên ngủ trễ, sáng đang ngủ nướng đã nghe giọng me sang sảng trong điện thoại "Cho cô 1kg cá thệ, 1kg cá ong, 1kg cá dìa, 1kg cá kình, 1kg cá óc mó, 2kg tôm rằn, 1kg cá thu, 1kg cá hanh, 1kg cá móm, 1kg mực cơm. Hí, cá tràng à, cho luôn. Đem lên trước mồng 3. Còn chừ thì đem lên liền cho cô chục cá óc mó, dâu cô nói là phải ăn canh ni liền."

Mỗi lần về tết, phận dâu Huế xa quê được mẹ chồng cho ngủ nướng, cho lên thực đơn, cho miễn bếp núc, mình thấy thiệt may mắn khi có được mẹ chồng tâm lý và thương cháu thương con. Biết dâu mê những con đường Huế trụi lá chặng giáp tết, mê ly cà phê nóng bên sông Hương trời mù, mê những cây bàng lá trở đỏ ngày đông, mê na o con gái nhỏ xúng xính áo dài qua Đại Nội, lên Thiên An, vô trường Quốc Học chụp hình, me cho mình cứ ưa mô đi nấy, ưa làm chi làm. Việc nhà đã có me và o Gái, một đời gắn với gia đình nội mấy đứa từ khi chồng mình nhỏ hơn cả con mình chừ.

Sau khi gọi điện thoại đặt hàng chị bán cá vốn là học trò cũ, me tất tả lên xích lô mua những thứ còn lại cho bữa cơm trưa đầu tiên mười lần như chục: cá thệ kho khô, tôm chua thịt luộc, tôm rằn kho rim, canh cá và dứt khoát không thể thiếu một dĩa rau sống mỗi loại đều nhỏ mà thơm nồng, chén nước mắm ớt thiệt cay và chén mắm dưa cà mới nghĩ thôi đã như dậy mùi quanh đây.

Kẻ chơi facebook như mình không biết đã bao lần lên hình những tô canh cá Huế, thứ mình không thể tìm được giữa đất Sài Gòn, bên cạnh cách nấu giản dị mà bài bản, thì một phần nhờ dĩa rau sống đi kèm phải là rau Huế. Chan miếng canh cá trong vắt thanh thanh, hay chua chua thấm thấm, và thêm miếng rau sống gồm rau thơm lá chút xíu, bắp chuối thêm ít rau quế, giá, xà lách, cắn bụp trái ớt non xanh the thía. Ta nói rứa thôi mà nhớ, mà về.

Ôn mệ mình nấu canh cá cũng có bài. Vì răng canh cá ngạnh măng chua, cá tràu nấu khế phải phi dầu hành ớt bột um lên trước khi nấu, dứt khoát có ngò gai rắc lên khi ra tô ? Trong khi cá thệ, cá óc mó, cá ong, cá thu, cá dìa, cá kình nấu thơm chỉ cần ướp tiêu hành nước mắm, không cần um trước, nước sôi thả vô không chút dầu mỡ, và chỉ cần ít lá hành xanh xắt nhỏ đã đủ duyên ? Những thứ kết hợp đơn giản mà phải cho đúng đó làm nên tô cánh cá đáng nhớ tới nỗi mỗi lần ưa về, mình lại rủ ông xã nửa đùa nửa thiệt “Về Huế ăn canh cá ba hè".

Bước ra balcon, hoa trứng cá lốm đốm trắng trên mái ngói thật thấp. Mùi cây cỏ ban mai thơm chi lạ. Sau những ngày mưa dài, giáp tết thỉnh thoảng trời hửng nắng đôi ba dạo. “Mau đem đồ ra phơi bé, rồi còn đi chợ cả trưa”, tiếng o Duyên bên hàng xóm. Nhà Huế ngăn nhau chỉ bởi cái hàng rào cây lá nho nhỏ, bên ni nói bên tê nghe, thân thương rứa đó. Có tiếng cửa ngõ mở, me đi chợ về theo sau là bác xích lô xách đủ thứ bịch. “Rau muống luộc, cá ngừ kho nước, mực hấp chấm nước mắm gừng, canh cá thệ cho chiều ni nì, me mua thêm chả bò cho 2 đứa, ngày ni thấy mắm rò đỏ tươi nên me mua thử.  Tôm kho đánh và cải con, cá nục kho dưa môn, canh mít nấu tôm lá lốt mai con hí. U cha, còn thêm canh chua me nấu hến nữa chơ hè, quên.  À, có nãi chuối tiêu con thích đây.” Đứa con dâu ham chơi chưa kịp dạ, đã dắt vội chiếc xe đạp, lông bông qua các con đường vắng, như sợ bỏ mất những ngày ngắn ngủi được về quê.

Chặng ba rưỡi, tiếng xoong nồi đã lục đục dưới bếp chuẩn bị cho bữa cơm chiều. Căn bếp cũ kỹ lỉnh kỉnh không biết bao thứ xoong nồi chai hụ rổ rá, lộn xộn nhưng thân thương lạ. “Mai trở trời hay răng cái khớp chân tui nhức ghê chị Bê tề”, tiếng o Gái chặc lưỡi. Rứa đó, trời Huế mới hửng nắng lại chực đổ mưa, như người Huế giận đó thương đó, chợt vui chợt buồn. Chừng như sợ mai mưa, dâu "trời sợ" lại xách xe đạp, tà tà lên Kim Long, ghé vườn An Hiên chụp vài tấm hình hai hàng mai trắng trước khi trời chuyển âm u.

Rứa rồi mình lại đi, mang theo đủ thứ, kể cả tiếng thở dài của Gái một đời nghèo, và cái dáng o ngồi chỏ hỏ hút thuốc nơi mảnh sân nhỏ bên hiên nhà, dưới cây khế ngọt, hoa tím rơi li ti dưới đất, bóng nắng cứ lung linh lung linh…

Mít non, lát lốt, dưa gang, dưa môn muối chua, thêm một ít rau thơm là đã đủ thêm vị cho một bữa cơm Huế Mực luộc chấm nước mắm tỏi ớt thêm một ít rau sống là món khó quên. Chỉ một nải chuối xanh như vậy thôi mà các mẹ, các o xứ Huế chế biến ra biết bao nhiêu món ăn từ dân dã đến cầu kỳ Chợ nhóm bên cầu Gia Hội Mẹ tôi bên gian bếp ấm Cá kho xứ Huế với vị cay đặc trưng của ớt trái phụ hoạ với ớt bột nồng nàn Cá ngừ kho  Món đặc trưng xứ Huế: cá bống thệ kho khô, canh cá ắc mó nấu thơm

Bài và ảnh: Dạ Thư